تعیین ارتباط بین تغییرات هیدروشیمیایی و مقاومت ویژه حاصل از مدل سازی و تفسیر سونداژهای ژئوالکتریک آب زیرزمینی در منطقه چناران

بهره برداری از آب زیرزمینی، برای رفع نیازهای روزمره، به گذشته های دور برمی گردد. امروزه با استفاده از مطالعات ژئوالکتریکی که در سطح زمین انجام می گیرد، با هزینه ای نسبتاً کم و سریع، می توان به طور کلی اطلاعات مفیدی در مورد منابع آب های زیرزمینی به دست آورد. در عملیات صحرایی مربوط به این پایان نامه 133 سونداژ ژئوالکتریکی به منظور اکتشاف منابع آب های زیرزمینی در طول هشت پروفیل به نام های e، f، g، h، i، j، k و lتقریباً به موازات یکدیگر و در امتداد شمالی ـ جنوبی در شرق چناران برداشت شده اند که از شمال دشت تا نواحی جنوبی دشت گسترش پیدا کرده اند. تفسیر سونداژهای مقاومت ویژه برداشت شده ابتدا با استفاده از سرمنحنی-های دو لایه ای (و منحنی های کمکی مربوطه) و سپس با استفاده از نرم افزارهای کمکی ves، ix1d و res2dinv صورت گرفت. در نهایت، با مقایسه نتایج به دست آمده و سایر اطلاعات موجود از منطقه، نتایج نزدیکتر به واقعیت انتخاب شده اند. با توجه به اینکه در دشت مزبور چاه های حفر شده زیادی وجود دارد، از اطلاعات این چاه ها برای دستیابی به تفسیر بهتر استفاده شد و در نتیجه مقاومت ویژه، عمق و ضخامت لایه آبدار در دشت مورد مطالعه مشخص شد. با بررسی های انجام شده مشخص شد که بخش های مرکزی تا جنوبی دشت به لحاظ هیدرولوژی حائز اهمیت بیشتری هستند زیرا ضخامت لایه آبدار در این مناطق بیشتر است و مقاومت ویژه بالاتر آن نشان دهنده کیفیت مناسب تر خصوصاً در مناطق نزدیک به جنوب دشت می باشد. عمق سطح ایستابی در بخش-های مرکزی منطقه کم وبه سطح زمین نزدیک است طوری که در این منطقه عمق آب در بعضی از چاه ها به 5 متر می رسد. در بخش های نزدیک به جنوب سطح ایستابی در زیر یک لایه سطحی مقاوم از جنس رسوبات دانه درشت قرار دارد و عمق آن در بعضی از چاه ها به بیش از 130 متر می رسد. تعیین مشخصات کیفی آب زیرزمینی، یعنی ویژگی های شیمیایی، فیزیکی و بیولوژیکی آن، نشان خواهد داد که تا چه حد برای مصرف مورد نظر مناسب است. ماهیت این مشخصات به گونه ای است که روی اندازه گیری های مقاومت ویژه الکتریکی آبخوان تأثیر می گذارند. از آنجاکه یکی از اهداف این پژوهش تعیین ارتباط بین تغییرات هیدروشیمیایی و مقاومت ویژه حاصل از مدل سازی و تفسیر سونداژهای ژئوالکتریک آب زیرزمینی است، از روش رگرسیون خطی برای این منظور استفاده شده است. درمحدوده مطالعاتی، داده های هیدروشیمیایی وجود دارد که شامل غلظت یون های مختلف، هدایت الکتریکی (ec)، کل املاح محلول جامد (tds) و ph است. از این اطلاعات، داده های مربوط به 20 چاه مجاور سونداژهای ژئوالکتریک که آب دهی بالا دارند و به سونداژها نزدیک ترند، در تعیین ارتباط با مقاومت ویژه لایه آبدار مورد استفاده قرار گرفتند. از بررسی های انجام شده مشخص شد که با افزایش غلظت یون ها در آب های زیرزمینی، مقاومت ویژه لایه آبدار شدیداً کاهش می یابد. در بین نمودارهای ارائه شده، آنهایی که از منحنی لگاریتمی برای برازش نقاط استفاده شده بود، ضریب همبستگی بالاتری داشت. این می تواند نشان دهنده ارتباط منحنی گونه بین پارامترهای هیدروشیمیایی و مقاومت ویژه لایه آبدار باشد. تأثیر پارامترهای هیدروشیمیایی بر مقاومت ویژه در مقدارهای کم و غلظت های پایین یون ها بیشتر است (شیب منحنی در این قسمت ها زیاد است) و هنگامی که غلظت یون ها زیاد باشد تأثیرپذیری مقاومت ویژه از آن کاهش می یابد (با توجه به شیب کم منحنی در این قسمت ها).